verwantschappen

Verwantschappen is een term uit de sociologie en antropologie die de netwerken van relaties beschrijft tussen personen die voortkomen uit bloedverwantschap, adoptie of huwelijk. Het concept wordt gebruikt om familierollen, verantwoordelijkheden en sociale rechten en plichten te verklaren, en het kan variëren tussen samenlevingen.

Verwantschap door bloed verwijst naar relaties die voortkomen uit biologische afstamming, zoals ouders en kinderen, broers en zussen, grootouders en kleinkinderen. Verwantschap door huwelijk ontstaat door het huwelijk of geregistreerd partnerschap en omvat bijvoorbeeld schoonouders, schoonzussen en zwagers, maar ook stapouders en stiefverwanten. Adoptie creëert ook verhoudingen die als verwantschap worden gezien, ondanks mogelijk ontbreken van een biologische band.

In de theoretische literatuur worden verschillende systemen onderscheiden. Zo spreekt men vaak over lijnverwantschap (afstamming langs de dominante genealogische lijn) en zijverwantschap (collaterale relaties zoals broers, zussen, ooms en tantes). Er bestaan ook verschillen tussen patrilineaire en matrilineaire tradities, waarin familie-identiteit en erfopvolging via respectievelijk vaders- of moederslijn ligt.

Graden van verwantschap geven aan hoe dichtbij iemand in de familie staat; dichterbij bepaalt vaak de aard van verplichtingen, rechten en beperkingen in een samenleving, zoals erfenis, burgerlijke plichten of zorgverantwoordelijkheden. In moderne samenlevingen spelen administratieve en juridische definities van verwantschap een rol bij erfopvolging, alimentatie, kinderrechten en adoptie.

Verwantschappen worden veelvuldig in stambomen en genealogische schema's weergegeven om familierelaties te visualiseren en historisch onderzoek te ondersteunen.