uitroep

Een uitroep is een korte uiting die direct een emotie of evaluatie uitdrukt, zonder de bedoeling een grammatale functie in een vaste zin te vervullen. Uitroepen kunnen verbazing, vreugde, pijn, angst, woede of waarschuwing uitdrukken en staan vaak los van een volledige zin, of dienen als tussenwerping in een dialoog.

In de taalkunde wordt een uitroep meestal beschouwd als een interjectie of uitroepwoord. Ze hebben doorgaans geen vaste syntactische relatie met de rest van de zin en dragen hun betekenis vooral via intonatie, klemtoon en context. Schrijfwijze en gesprachsuitingen kunnen variëren van een enkel woord tot korte klankreeksen.

In schrift wordt een uitroep meestal aangegeven met een uitroepteken (!). Soms kunnen uitroepen ook gevolgd of voorafgegaan worden door andere zinsdelen, maar de kern blijft expressie van een momentoplossing of emotie. Daarnaast komen uitroepen vaak voor in literatuur, dialogen, Strips en commerciële teksten om onmiddellijke aandacht te trekken of de stemming te benadrukken.

Enkele veelvoorkomende Nederlandse uitroepen zijn: oh!, ah!, au!, oei!, help!, pas op!, stil!, jeetje!, jemig!. Deze uitroepen variëren in formaliteit en register en kunnen naast een emotionele lading ook een houding of sociale relatie aanduiden. Zie ook interpreteren: interjectie, uitroepwoord, en punctuatie.