interjectie

Interjectie, in het Nederlands ook wel tussenwerpsel genoemd, is een woord- of klankgroep die een onmiddellijke emotie, houding of reactie uitdrukt en meestal syntactisch los staat van de hoofdzin. Interjecties vormen een aparte categorie binnen de woordsoort en functioneren vaak als zelfstandigelem, zonder grammaticale relatie met onderwerp of werkwoord.

Interjecties kunnen lexicaal zijn, zoals Oh!, Ach!, Au! of Eh!, maar bestaan ook uit niet-lexicale klanken zoals hm, hmm of tja. Ze hoeven geen lange, grammaticale structuur te vormen en kunnen in geschreven taal worden aangegeven door uitroeptekens of komma’s, afhankelijk van de toon en de context.

Qua functie onderscheiden ze zich door hun pragmatische rol. Ze drukken affect uit (verwondering, pijn, plezier), geven houding of evaluatie aan (instemming, scepsis), fungeren als reactie op wat is gezegd of getoond, en kunnen de toon of richting van een gesprek beïnvloeden. In veel talen kunnen interjecties ook als discourse markers dienen, die de gesprekspartner informeren over de houding van de spreker ten opzichte van wat net is gezegd.

Nederlandse interjecties komen vooral voor in gesproken taal, maar komen ook voor in geschreven taal, vooral in dialogue- of literaire passages waar karakter of emotie tot uitdrukking komt. Ze onderscheiden zich van andere woordsoorten doordat ze typisch geen syntactische koppeling hebben met de rest van de zin en vaak prosodisch sterk benadrukt worden.

Zie ook: tussenwerpsel. Cross-linguistisch gezien vormen interjecties een universeel maar variabel fenomeen in talen wereldwijd.