Vraagvormen

Vraagvormen is een term uit de taalkunde die verwijst naar de verschillende manieren waarop een vraag in een taal kan worden geformuleerd en gebruikt. In het Nederlands worden directe vragen en indirecte vragen onderscheiden, waarbij ze uiteenlopende functies en tonen kunnen hebben in gesproken en geschreven taal.

Directe vragen bestaan uit twee hoofdtypen. Ja/nee-vragen vragen om een bevestiging of ontkenning en worden meestal gekenmerkt door inversie van onderwerp en werkwoord, soms met intonatie in gesproken taal: Heb jij het bericht al gelezen? Gaat het goed met je? W-vragen vragen om specifieke informatie en maken gebruik van een vraagwoord zoals wie, wat, waar, wanneer, waarom, hoe: Waar woon je? Wanneer begint de vergadering? Wat is jouw mening?

Andere directe vormen zijn alternatieve vragen, waarbij twee of meer opties worden gepresenteerd en de keuze wordt gevraagd: Wil je koffie of thee? Deze vorm bevat vaak een verbindingswoord of een vraagwoord samen met de keuze.

Indirecte vragen lijken op gewone verklarende zinnen en bevatten geen inversie in de hoofdzin: Ik vraag me af waar hij woont. Kun je me vertellen wat tijd het is? Indirecte vragen zijn vaak formeel en minder direct dan directe vragen.

Vraagtags en retorische vragen vormen aanvullende vormen. Een vraagtag eindigt een zin met een korte vraag zoals hè, toch of niet: Het regent, hè? Retorische vragen hoeven meestal geen antwoord uit te lokken en dienen om een standpunt te benadrukken.

Vraagvormen beïnvloeden communicatie, toon en register en spelen een belangrijke rol in zowel dagelijkse conversatie als formele lessen.