Referentiestofmodellen

Referentiestofmodellen is een term die in sommige Nederlandse wetenschappelijke contexten wordt gebruikt om een familie van theoretische constructies te beschrijven die betrekking hebben op hoe referenten in taal en representaties verankerd raken in materiaaleigenschappen of fysieke substraten. In deze visie fungeren “stof” en verwante materiaalkarakteristieken als onderliggende, waarneembare of meetbare basis waarop betekenissen worden opgebouwd en gemeenschappelijk begrepen.

De kernidee van referentiestofmodellen is dat betekenis niet louter abstract is, maar gestoeld kan zijn op materiële kenmerken zoals kleur, textuur, hardheid of samenstelling. Een referent wordt dan gemodelleerd als een patroon van such kenmerken, waardoor de relatie tussen woordgebruik, perceptie en objecten in de werkelijkheid expliciet wordt gemaakt. Dans dit kader kunnen verschillende modelleringstechnieken worden toegepast, variërend van prototype- en similarity-gebaseerde benaderingen tot probabilistische netwerken die de waarschijnlijkheid van referenties koppelen aan observables.

Toepassingen bevinden zich onder meer in de cognitieve wetenschappen, linguïstiek, kunstmatige intelligentie en robotica. Ze dragen bij aan semantische grounding, oftewel het verbinden van symbolische representaties met zintuiglijke of fysieke kenmerken, wat essentieel is voor robuuste taalbegrip en interactie met de echte wereld. In praktijk kan een referentiestofmodel helpen bij het vertalen van taal naar perceptie en handelen, bijvoorbeeld bij classificatie van objecten of bij het genereren van beschrijvingen die overeenkomen met wat een waarnemer kan waarnemen.

Gerelateerde concepten zijn onder meer het symbol grounding problem en het idee van grounding in perceptie en handelen. See also: symbol grounding, ontologie, semantische modellering.