Purkinjenetwerken

Purkinjenetwerken verwijst naar netwerken die bestaan uit Purkinje-cellen of Purkinje-vezels en een belangrijke rol spelen in verschillende orgaansystemen. In de neurowetenschap verwijst de term meestal naar het netwerk van Purkinje-cellen in de cerebellaire cortex, terwijl in de cardiologie wordt verwezen naar het Purkinje-vezelsysteem dat door de ventrikels loopt. De naam is afgeleid van Jan Evangelista Purkinje, die deze cellen en vezels in de 19e eeuw beschreef.

In het cerebellum vormen Purkinje-cellen een centraal onderdeel van de motorische controle en leren. Deze grote neuronen liggen in de Purkinje-laag en hebben uitgestrekte dendritische arborisaties die parallel lopen aan het cerebellumische oppervlak. Ze ontvangen input van parallelle vezels (via granulecellen) en klimvezels uit de hersenstam, en sturen uiteindelijk inhibitorische GABAergische signalen naar de diepe cerebellaire nuclei. Door dit corrigeren en timingvermogen dragen Purkinje-cellen bij aan de precisie van bewegingen en aan motorisch leerproces.

Het Purkinje-vezelsysteem in het hart vormt een uitgebreide, gespecialiseerde geleidingsnetwerk in de ventrikels. Purkinje-vezels ontstaan uit het bundel van His en verspreiden zich subendocardiaal door het ventrikulaire myocard, met hogere geleidingssnelheden dan het werkende hartweefsel. Daardoor zorgen ze voor een bijna gelijktijdige depolarisatie van alle ventrikels en efficiënte samentrekking. Soms kunnen Purkinje-vezels ook automatisch vuren en dienen ze als bron van arrhythmieën bij aandoeningen of verwondingen.

Doordat de term op beide domeinen wordt toegepast, verwijst Purkinjenetwerken naar twee fundamenteel verschillende maar functioneel cruciale netwerken: een neuronale in de cerebellum en een cardiale in de ventrikels. In beide gevallen spelen ze een sleutelrol in tijdcoördinatie en soepele functioneren van hun systeem.