Ouderdomsdegeneratie

Ouderdomsdegeneratie is een verzamelterm voor het achteruitgaan van weefsels en organen door veroudering. Het verwijst naar processen waarbij cellen en weefsels geleidelijk minder goed functioneren, soms gepaard gaand met structurele veranderingen. Het is geen op zichzelf staande ziekte, maar een breed spectrum van aandoeningen die vaker voorkomen naarmate iemand ouder wordt.

Oorzaken en mechanismen zijn grotendeels complex en ontstaan door een wisselwerking tussen genetische aanleg en omgevingsfactoren. Belangrijke mechanismen zijn onder meer oxidatieve stress, mitochondriale disfunctie, chronische ontsteking, ophoping van beschadigde cellen en verminderd vermogen tot weefselregeneratie. Levensstijlfactoren zoals roken, een ongezonde voeding, lichamelijke inactiviteit en blootstelling aan schadelijke omgevingsfactoren verhogen het risico op leeftijdsgerelateerde degeneratie.

Veelvoorkomende aangetaste gebieden zijn onder meer de ogen (ouderdomsgebonden maculadegeneratie, AMD), botten en gewrichten (osteoartrose), spieren (sarcopenie) en de hersenen (neurodegeneratieve aandoeningen zoals Alzheimer). Ook zintuigen zoals gehoor en gezichtsvermogen kunnen achteruitgaan met de leeftijd.

Diagnostiek en behandeling zijn per gebied verschillend en berusten op klinische evaluatie, beeldvorming en where nodig specifieke tests. Behandeling richt zich op het verlichten van klachten, het vertragen van achteruitgang en het behouden van functionele capaciteit. Voor AMD zijn er gerichte behandelingen zoals ooginjecties, en voor andere aandoeningen fysiotherapie, pijnbestrijding en soms chirurgische ingrepen (bij voorbeeld bij cataract, knie- of heupprothese).

Preventie draait om een gezonde levensstijl: regelmatige beweging, een evenwichtige voeding, niet roken en controle van chronische aandoeningen. De prognose varieert sterk per getroffen gebied en tijdigheid van behandeling; leefstijlaanpassingen kunnen de functionele achteruitgang soms vertragen.