Mineralenzuren

Mineralenzuren, of anorganische zuren, vormen een groep zuren afgeleid van mineralen of andere anorganische verbindingen. In tegenstelling tot organische zuren bevatten ze weinig tot geen koolstofrestanten en bestaan ze grotendeels uit waterstoffoningen en overige elementen. In water lossen mineralenzuren op tot waterstofionen en hun bijbehorende zuurrest, waardoor de oplossing zuur reageert. Voorbeelden zijn zoutzuur (HCl), zwavelzuur (H2SO4), salpeterzuur (HNO3) en fosforzuur (H3PO4).

Eigenschappen en classificatie. Mineralenzuren kunnen sterk of zwak zijn afhankelijk van hoe volledig ze protonen doneren in water. Zuren zoals HCl, HNO3 en in veel gevallen de eerste ionisatie van H2SO4 leveren vrijwel alle protonen in oplossing en worden als sterke zuren beschouwd. HF en H3PO4 zijn zwakkere mineralenzuren; phosphorzuur is triprotisch maar zwakker dan de meeste sterke zuren, met afnemende zuurgracht bij elk opvolgend proton. Veel mineralenzuren vertonen gedissocieerde, polytrope protonoverdracht; hun zuur- en redoxtabellen bepalen hun toepassingen en reactiviteit.

Toepassingen. Mineralenzuren worden veelvuldig gebruikt in de chemische industrie en laboratoriumwerk. Zwavelzuur dient als katalysator en grondstof voor kunstmeststoffen; zoutzuur wordt toegepast bij roestverwijdering en pH-aanpassing; salpeterzuur vindt toepassing bij nitrering en productie van explosieven en kunstmest. Fosforzuur is essentieel voor fosfaatverbindingen en voedseladditieven. Andere mineralenzuren komen voor in uiteenlopende industriele processen zoals metallurgie, reiniging en aflezing van chemicaliën.

Veiligheid en hantering. Mineralenzuren zijn doorgaans sterk corrosief en kunnen huid, ogen en textiel ernstig beschadigen. Ze reageren vaak exotherm met water en vereisen passende persoonlijke beschermingsmiddelen en correcte opslag in compatibele materialen. Bij morsen zijn adequate neutralisatie en ventilatie belangrijk.

Voorbeelden. Veelvoorkomende mineralenzuren zijn zoutzuur (HCl), zwavelzuur (H2SO4), salpeterzuur (HNO3) en fosforzuur (H3PO4). Daarnaast bestaan er andere mineralenzuren zoals waterstofhalogeniden en sterke oxozuren, afhankelijk van de toepassing.