reactiviteit

Reactiviteit is de mate waarin een chemische stof geneigd is om deel te nemen aan chemische reacties onder bepaalde omstandigheden. Het begrip beschrijft zowel de kans op reactie als de snelheid waarmee die reactie verloopt. Reaktiviteit hangt af van factoren zoals de elektronische structuur van de moleculen, de aard en sterkte van bindingen en sterische factoren die de toegankelijkheid van reactieve centra bepalen.

Belangrijke determinanten zijn temperatuur, druk, oplosmiddel en concentratie, evenals de aanwezigheid van katalysatoren of remmers. De reactiesnelheid wordt meestal uitgedrukt met een snelheidsgedreven relatie en een activeringsenergie; de Arrhenius-relatie laat zien hoe een temperatuurstijging de snelheid verhoogt. Reaktiviteit is niet hetzelfde als thermodynamische stabiliteit: een stof kan stabiel zijn maar relatief weinig reactief onder bepaalde omstandigheden, terwijl een ander molecuul zeer snel kan reageren.

Voorbeelden en trends komen in verschillende contexten voor. In de organisatie chemie bepalen nucleofielen en elektrofilen de reactiviteit van moleculen; substituenten beïnvloeden dit via elektronendonoren of -onttrekkende effecten. Praktisch wordt reactiviteit gebruikt bij het plannen van syntheses, het beoordelen van corrosiegevaar en het selecteren van katalysatoren. In bredere zin vormt reactiviteit een kernconcept bij redoxchemie, materiaalkunde en procesdesign, waar men streef naar gewenste reactiemechanismen en effectieve controle van reactiesnelheden.