zuur

Zuur is een Nederlands woord met meerdere betekenissen. In de dagelijkse taal duidt het op een zure smaak, bijvoorbeeld die van citrusvruchten, en op een scherpe of bijtende toon. In de chemie is zuur een technisch begrip: een stof die in water waterstofionen vrijmaakt of de zuurtegraad van een oplossing verlaagt. Zuren reageren vaak kenmerkend met basen en metalen en kunnen corrosief zijn, afhankelijk van de stof en de omstandigheden.

Etymologisch is zuur verwant aan het Duitse sauer en het Engelse sour. Het gaat terug op een oudste Germaanse wortel die ‘scherp’ of ‘zuur’ betekent. In het Nederlands wordt het woord zowel gebruikt voor smaak als voor chemische zuren; de twee betekenissen zijn nauw met elkaar verbonden in historisch taalgebruik.

Chemische zuren worden ingedeeld als sterk of zwak, en hun sterkte hangt af van de mate waarin ze waterstofionen vrijmaken. In waterige oplossingen hebben zuren meestal een pH onder 7 en kleuren lakmoespapier rood. Voorbeelden van alledaagse zuren zijn zoutzuur (waterstofchloride, HCl), zwavelzuur (H2SO4) en azijnzuur (CH3COOH). In voedsel en biologie komen zuren voor als citroenzuur en melkzuur, waar ze smaak en metabole processen beïnvloeden. Zuren zijn belangrijke reagentia in industrie en laboratoria en vereisen zorgvuldige hantering vanwege corrosiviteit en mogelijke giftigheid.