Hulppwoorden

Hulppwoorden, in correcte Nederlands meestal hulpwerkwoorden genoemd, zijn functionele woorden die samen met de hoofdwerkwoorden voorkomen. Ze dragen grammaticale informatie zoals tijd, aspect, modus en stem en dienen vaak om werkwoordelijke constructies mogelijk te maken. Ze hebben meestal niet zelfstandig een duidelijke betekenis buiten hun relatie tot het hoofdwerkwoord.

De belangrijkste typen zijn: a) hulpwerkwoorden die het voltooid deelwoord begeleiden om samengestelde tijden te vormen, meestal vormen zoals hebben en zijn; b) modale hulpwerkwoorden die modaliteit uitdrukken, zoals kunnen, mogen, moeten, willen en zullen; c) andere hulpwerkwoorden zoals worden, dat wordt gebruikt om de passieve vorm te vormen of in sommige constructies. In sommige zinsconstructies fungeren hulppwoorden ook als hulpmiddelen bij inversie of negatie.

Voorbeelden: Ik heb de brief gelezen. Zij is vertrokken. Hij kan zwemmen. We moeten naar huis. Het boek wordt gelezen. Hij wil graag komen. In deze zinnen dragen de hulppwoorden de tijd, mogelijkheid, noodzakelijkheid of passieve betekenis, terwijl het hoofdwerkwoord de kernbetekenis levert.

Opvallend is dat in het Nederlands hulppwoorden grofweg in twee groepen vallen: voltooide tijd en modaliteit. In veel taalhandboeken heet de categorie meestal hulpwerkwoorden; de term hulppwoorden komt zelden voor en kan als foutieve spelling of variatie worden gezien. Desondanks verwijst beide aanduidingen naar dezelfde groep grammaticale hulpmiddelen die de hoofdwerkwoorden versterken.