Hormoonconcentraties

Hormoonconcentraties verwijzen naar de hoeveelheid hormonen die in het menselijk lichaam voorkomen, doorgaans gemeten in bloedplasma of serum en soms in weefsels of interstitiële vloeistof. Ze vormen een momentopname van de activiteit van het endocriene systeem, maar zijn meestal dynamisch en variëren door circadiane ritmes, pulsatile secretie en fysiologische omstandigheden. Een belangrijk onderscheid is tussen totale concentraties en vrije (ongebonden) concentraties: veel hormonen binden aan eiwitten zoals albumine of bindende globulinen, waardoor de vrij beschikbare fractie biologisch actiever is maar vaak moeilijker te meten.

Metingen gebeuren meestal met immunoassays of massa-spectrometrie. Resultaten worden uitgedrukt in eenheden zoals ng/dL, pg/mL of nmol/L, en vereisen interpretatie tegen laboratoriumreferentiewaarden die variëren naar leeftijd, geslacht en klinische context. Voor sommige hormonen zijn de referentiewaarden afhankelijk van tijdstip van de dag of fase van de menstruatie, zwangerschap of medicatie; daarom worden vaak meerdere metingen of dynamische tests toegepast.

Factoren die de concentraties beïnvloeden zijn onder meer diurnaliteit (bijv. cortisol), pulsatile secretie, leeftijd, geslacht, zwangerschap, ziekte en leefstijl. Pre-analytische factoren zoals houding bij afname, voeding, tijdstip van afname en bewaaromstandigheden kunnen de waarden ook beïnvloeden.

Toepassingen van het meten van hormoonconcentraties omvatten diagnose en follow-up van endocriene stoornissen, bewaking van hormoontherapie en beoordeling van blootstelling aan endocriene verstorende stoffen. Interpretatie vereist klinische context en kan aanvullende testen vereisen.