Celgroei

Celgroei is het proces waarbij cellen in aantal toenemen door deling en/of in grootte toenemen door verdeling van cytoplasma en organellen. Bij meercellige organismen gaat groei vaak samen met celdeling (hyperplasie) en/of vergroting van individuele cellen (hypertrofie). In planten verloopt groei ook via expansie van cellen door loosening van de celwand, waardoor weefsels in volumes toenemen.

De groei wordt geregeld door een complex samenspel van groeifactoren, voedingsstoffen en de energietoestand van de cel. Belangrijke signaalroutes omvatten PI3K-Akt, mTOR en Ras-MAPK, die de eiwitbiosynthese, het metabolisme en de voortgang van de celcyclus sturen. De celcyclus bestaat uit fasen G1, S, G2 en M, met checkpoints die controleren of de cel klaar is om te delen of te verdelen. Groeifactoren binden receptoren op het plasmamembraan en activeren deze routes, wat leidt tot voortijdige verlenging of verkorting van fasen en daarmee tot toename van celmassa of -aantal.

Celgroei wordt ook beperkt door mechanische en ruimtelijke invloeden, zoals contactinhibitie en de telomeerlengte. Een gecontroleerde regulatie van celgroei is essentieel voor normale ontwikkeling, weefselonderhoud en genezing; afwijkingen kunnen leiden tot ziekten. Ongecontroleerde celgroei is een kenmerk van kanker, vaak gekoppeld aan mutaties in regulerende genen van de celcyclus, apoptose en DNA-herstel.

In onderzoek en biotechnologie wordt celgroei gemeten en gemanipuleerd met methoden zoals telling van cellen, DNA-synthesesnelheid, en markeringen zoals Ki-67 of BrdU, om proliferatie en groei in cultuur of weefsels te beoordelen.