contactinhibitie

Contactinhibitie, ook wel contactremming genoemd, is een regulerend mechanisme waarbij de proliferatie van cellen afneemt of stopt wanneer cellen elkaar raken. Het zorgt voor gecontroleerde weefselgroei en helpt de ruimtelijke organisatie van weefsels te bewaren.

De mechanismen achter contactinhibitie ontstaan vooral via cel–cel adhesie, met name cadherine-gedragen adherens junctions. Door deze verbindingen worden mechanische signalen doorgegeven aan de intracellulaire signaalroutes. Een belangrijke betrokkenheid heeft het Hippo-signaalpad, dat bij hoge cellulaire dichtheid de activiteit van YAP/TAZ inperkt en zo de transcriptie van proliferatiebevorderende genen verlaagt. Daarnaast spelen cycline-afhankelijke kinases en cell-cycle inhibitors zoals p27 en p21 een rol, net als factoren die celpolarisatie en mechanotransductie regelen. Een geïntegreerde combinatie van adhesie, polarity en stromale signalen bepaalt of cellen doorgroeien of stoppen.

Er bestaan verschillende vormen van contactinhibitie. Bij contactinhibitie van proliferatie stopt de kloof tussen celsatsie wanneer het weefsel confluent wordt; bij contactinhibitie van migratie stoppen cellen met bewegen nadat ze elkaar hebben geraakt. Bij veel epitheel- en mutlicellulaire systemen is verlies van cadherine-verbindingen of van componenten van het Hippo-pad geassocieerd met verlies van contactinhibitie, wat kan bijdragen aan tumorontwikkeling.

Belang en toepassingen: contactinhibitie speelt een cruciale rol in embryonale ontwikkeling, weefselhomeostase en wondgenezing, waar de rem tijdelijk kan worden opgeheven om herstel mogelijk te maken. In kanker is verlies van contactinhibitie een kenmerk van ontregeling, waardoor cellen ongecontroleerd kunnen blijven delen ondanks nabijheid van andere cellen.

Onderzoeksmethoden voor contactinhibitie omvatten in vitro confluentie-assays en scratch assays, evenals beeldvorming van cadherine-verbindingen en betrokken signaalroutes om de onderliggende regulatie te ontrafelen.