Activeringscomplexes

Activeringscomplexes zijn tijdelijke multisubunit eiwitassemblages die de initiatie of versterking van biochemische signaalprocessen bevorderen. Ze vormen zich doorgaans in respons op receptoractivatie of ligando-binding en brengen kinases, adapters en andere effectoren bijeen, waardoor katalytische stappen efficiënter kunnen verlopen en signalingroutes gecoördineerd worden.

Vorm en structuur van activeringscomplexes zijn vaak modular. Scaffold- en adaptor-eiwitten brengen enzymen bij elkaar en bepalen zo specificiteit en lokalisatie van het signaal. De interacties tussen de componenten zijn meestal zwak en tijdelijk; daardoor kan de samenstelling snel veranderen in reactie op cellulaire cues. Deze complexen nemen vaak plaats op membranen of in gespecialiseerde cellulaire compartimenten, en moderne inzichten wijzen ook op een rol van vloeistof-vloeistof fasen bij hun dynamiek.

Oprichting en regulatie gebeuren snel en reversibel. Signaalreceptoren, liganden en post-translationele modificaties zoals fosforylering sturen de vorming aan, terwijl fosfatases en proteolytische systemen bijdragen aan disassemblage. Door hun dynamiek kunnen activeringscomplexen meerdere inputs integreren en de amplitude, timing en locatie van een signaal bepalen.

Functies en betekenis van activeringscomplexes liggen in het vergroten van efficiëntie en specificiteit van signalering. Ze brengen substraten en enzymen dicht bij elkaar, coördineren opeenvolgende stappen in signaal cascades en creëren microdomeinen die lokale signaling mogelijk maken. Voorbeelden omvatten het CBM-complex (CARMA1-BCL10-MALT1) in NF-kappaB-activatie en het LAT-/SLP-76-signaleren in T-celreceptortransductie. Dysregulatie is geassocieerd met kanker, auto-immuunziekten en ontstekingsprocessen, waardoor deze complexen belangrijke onderzoeks- en therapeutische doelwitten zijn. See also: signaaltransductie, eiwitcomplexen, scaffoldproteïnen, fase-separatie, farmacologische targeting.

---