woordenboekenregels

Woordenboekenregels verwijzen naar de normen en procedures die lexicografen gebruiken bij het samenstellen en bewerken van woordenboeken. Ze bepalen welke woorden als lemmas worden opgenomen, hoe de gegevens worden gestructureerd en welke informatie in elke dictionary-entry verschijnt. Het doel is een consistente, duidelijk en reproduceerbaar naslagwerk te bieden voor taalgebruikers.

Een typische entry bevat meestal het lemma, deel van spraak, een uitspraaknotatie (vaak met fonetische weergave), morfologische informatie (vervoegingen en verbuigingen), en verschillende betekenissen met korte definities. Daarnaast kunnen voorbeelden van gebruik, etymologie, synoniemen en antoniemen, aanduidingen van register of stijl, en verwijzingen naar verwante woorden of afgeleide vormen voorkomen. Soms worden ook spellingsvarianten, regionale verschillen en opgaven over informele of vaktaal apart gemarkeerd.

De regels voor lemma-selectie en indeling hangen af van het doel van het woordenboek. Algemene principes betreffen alfabetische ordening, de behandeling van diakritische tekens en hoofdletters, en de keuze of een vorm als lemma geldt of alleen als afleiding wordt gepresenteerd. Daarnaast bestaan er afspraken over terminologie, afkortingen, en de manier waarop etymologie en historische ontwikkelingen worden weergegeven. Spreiding naar verschillende taalregisters of domeinen, en de manier waarop leenwoorden worden opgenomen, variëren per publicatie.

Bij moderne lexicografie spelen digitale corpora, automatische analyse en consistentie tussen verschillende edities een grotere rol, terwijl traditionele drukpublicaties vaak extra aandacht geven aan handmatige revisie en heldere gebruikersvriendelijke indexing. In elk geval vormen de woordenboekenregels het kader waarbinnen taalvariatie systematisch wordt vastgelegd en toegankelijk gemaakt.