weefselverspreiding

Weefselverspreiding is het proces waarbij cellen of beschadigd weefsel van een primair lokalisatie naar andere delen van het lichaam verspreid raken, met als gevolg secundaire plaatsen van ziekte. In de geneeskunde wordt het begrip vooral gebruikt in de context van kanker, waarbij uitzaaiing (metastasering) een belangrijke oorzaak van morbiditeit en mortaliteit is.

Bij kanker omvat weefselverspreiding verschillende stappen. Eerst is er lokaal invasie: tumorcellen dringen door de omgevende weefsels en doorbreken de basale membraan. Vervolgens kunnen cellen intravaseren in lymfevaten of bloedvaten, overleven in de circulatie en uiteindelijk uit de bloedbaan of lymfe vangen (extravasatie) in nabijgelegen of afstandelijke weefsels. Daar koloniseren en groeien zij tot secundaire tumoren. Cel- en moleculaire veranderingen, zoals verlaagde adhesie (bijv. verlies van E-cadherein), epithelium-to-mesenchymal transition (EMT) en activatie van proteasen (zoals matrixmetalloproteasen), spelen een rol bij verspreiding.

Voorkomende routes zijn: lokalisering via lymfevaten naar regionale lymfeklieren, hematogene verspreiding naar lever, longen, botten en hersenen, en peritoneale disseminatie bij bepaalde maligniteiten. De mate en locatie van verspreiding bepalen het ziektebeeld, de prognose en de behandelopties.

Diagnostiek en behandeling richten zich op het vaststellen van de aanwezigheid en omvang van verspreiding (beelden, biopsie, histopathologie en stagedeling zoals TNM) en het reduceren van tumorlast. Behandeling kan systeemzorg (chemotherapie, gerichte therapie, immunotherapie, hormonale therapie) en/of lokale interventies (chirurgie, bestraling) omvatten. Preventie en vroegtijdige opsporing verbeteren de kansen op beheersing en overleving.