extravasatie

Extravasatie is het ontsnappen van vloeistoffen uit een bloedvat naar het omliggende weefsel. In de medische praktijk wordt de term vooral gebruikt voor het lekken van intravenieus toegediende medicijnen of contrastmiddelen uit een ader of infuusnaald, waardoor weefselbeschadiging kan ontstaan. Het kan optreden bij het inbrengen of vervangen van een infuus, bij hoge-infusiesnelheden of bij beschadiging van de vaatwand of verplaatste cannula.

Oorzaken zijn onder meer onjuiste cannulering, lekkage door verplaatste katheter, verbroken of afgebroken naald, of hoge-infusiesnelheid. Medicijnen kunnen in twee categorieën vallen: irritante middelen die irritatie veroorzaken en vesicante middelen die blaarvorming en necrose kunnen geven; contrastmiddelen kunnen ook extravaseren.

Symptomen zijn plotselinge pijn, zwelling, gevoel van warmte of koude, huidverkleuring, en in later stadium mogelijk necrose.

Behandeling: Stop de infuusinfusie en laat de cannula zitten indien mogelijk om restant medicijn te aspireren; verplaats de infusie naar een andere ader; breng elevatie aan van het getroffen ledemaat; koel of warm compress kan worden toegepast afhankelijk van het middel en klinisch oordeel; bij chemotherapie-extravasatie kunnen antidota zoals dexrazoxane beschikbaar zijn en bij sommige middelen hyaluronidase worden ingezet; raadpleeg snel het behandelteam of oncoloog voor specifieke richtlijnen. In geval van beperkte necrose of uitgebreide beschadiging kan chirurgische behandeling nodig zijn.

Preventie: gebruik van centrale veneuze toegang voor vesicante middelen; nauwkeurige positionering en bevestiging van de naald; patency testen voor infuus; monitoring van infusie; instructies aan patiënt om veranderingen te melden.

Prognose varieert afhankelijk van het type middel en de tijd tot behandeling; vroege herkenning verbetert het resultaat.