waardeschaal

Waardeschaal is een systeem voor het toekennen van waarden aan eigenschappen van objecten of waarnemingen, met als doel objectieve vergelijking, meting en analyse mogelijk te maken. Waardeschalen kunnen kwalitatieve gegevens structureren of kwantitatieve metingen mogelijk maken en bepalen welke wiskundige bewerkingen zinvol zijn.

In de statistiek spreken we van vier hoofdtypen waardeschalen: nominaal, ordinaal, interval en ratio. Een nominale schaal kent louter categorieën zonder logische volgorde, zoals geslacht of kleur. Een ordinale schaal geeft wel een volgorde weer, maar de afstanden tussen waarden zijn niet noodzakelijk gelijk. Een interval-schaal heeft gelijke tussenruimtes maar geen absoluut nulpunt, bijvoorbeeld temperatuurniveaus in Celsius of Fahrenheit. Een ratio-schaal heeft zowel gelijke tussenruimtes als een absoluut nulpunt, waardoor verhoudingen zinvol zijn, zoals lengte, gewicht of tijd.

Ontwikkeling en toepassing van een waardeschaal hangen af van het beoogde meetniveau. Een schaal moet duidelijk gedefinieerde attributen meten, consequent waarden toewijzen en toetsbaar zijn op betrouwbaarheid en validiteit. Bij de analyse bepaalt het meetniveau welke statistische methoden gepast zijn: nominale data lenen zich voor frequenties en chi-kwadraat, ordinale data voor mediaan en Ordinaal- of nonparametrische tests, en interval/ratio voor gemiddelden, varianties en regressie.

Toepassingen komen veel voor in sociale wetenschappen, marktonderzoek en kwaliteitsbeheer: klanttevredenheidsscores, Likert-schalen, beoordeling van producten en risico- of veiligheidsbeoordelingen. Een zorgpunt bij waardeschalen is de interpretatie van tussenruimten en het behoud van validiteit bij herhaalde metingen.

---