veiligheidsuitval

Veiligheidsuitval is een term uit de functionele veiligheid die het falen van een veiligheidssysteem beschrijft om zijn beschermende functie uit te voeren. Het doel van een veiligheidssysteem is om bij dreiging een veilige toestand te bereiken of te handhaven, bijvoorbeeld door het stoppen van een machine, het afschermen van een gevaar of het loskoppelen van energie. Een veiligheidsuitval betekent dat die maatregelen niet of onvoldoende worden toegepast, waardoor het risico op schade toeneemt.

Oorzaken van veiligheidsuitval zijn divers. Ze kunnen voortkomen uit ontwerp- en componentfouten, slijtage of defecten van sensoren, actuatoren of bedieningscomponenten, softwarefouten, verkeerde onderhoudstoepassingen, veranderingen in de omgeving, storing van de energievoorziening, of storingen door elektromagnetische compatibiliteit. Ook menselijke factoren en zogenaamde together-fouten (common cause failures) spelen een rol. Veiligheidsuitval kan zowel tijdelijk als blijvend zijn en kan voorkomen in industriële automatisering, transport, medische apparatuur en zware machines.

De impact van veiligheidsuitval wordt beoordeeld in de risicoanalyse van systemen. Ontwerpen voor veiligheid omvatten meestal redundantie, fail-safe gedrag, diagnostische functies en periodiek testen en onderhoud. Het concept van veiligheidscycli en het toekennen van veiligheidsniveaus (zoals SIL of prestatienormen) helpt bij het bepalen van benodigde betrouwbaarheid en detectie. Preventieve maatregelen zijn onder meer redundante kanalen, veilige staten bij falen, monitoring, kalibratie en training van personeel.

Relevante normen zijn onder meer IEC 61508, ISO 13849-1 en IEC 62061, die richtlijnen geven voor het ontwerp, de uitvoering en de toetsing van veiligheidssystemen. Het doel is om veiligheidsuitval te beheersen en het overall risiconiveau te verlagen.