uitvinden

Uitvinden is een Nederlands werkwoord met de betekenissen “to invent” (iets nieuws creëren) en “to figure out” of “to discover” (iets achterhalen of uitzoeken). Het kan dus zowel slaan op het scheppen van nieuwe apparaten, werkwijzen of ideeën als op het achterhalen van hoe iets werkt of werkt moet worden. In de praktijk wordt uitvinden veel gebruikt in zowel technologische, wetenschappelijke als alledaagse contexten.

Etymologie en nuance: uitvinden is opgebouwd uit het voorvoegsel uit- en vinden (vinden). De toevoeging benadrukt het idee van scheppen of ontginnen door menselijk ingrijpen en inzicht. Oorspronkelijk drong de betekenis van “ontdekken” of “uitzoeken wat er aan de hand is” door, maar tegenwoordig ligt de focus vaker op het maken van iets nieuws. In combinatie met werkwoorden als hoe, wat of een object kan uitvinden ook betekenen: “uitvinden hoe het werkt” of “uitvinden wat er mis is”.

Gebruik en vormen: als het gaat om een nieuw apparaat, product of idee gebruik je uitvinden met een direct object, bijvoorbeeld: “een nieuw apparaat uitvinden” of “een oplossing uitvinden”. In de zin van ontdekken of achterhalen kun je zeggen: “We moeten uitvinden wat er fout gaat.” Het voltooid deelwoord is uitgevonden, en hiervoor wordt vaak hebben gebruikt: “De uitvinder heeft een uitvinding uitgevonden.”

Vulbare verwante termen zijn onder meer uitvinding (het zelfstandig naamwoord), uitvinder/uitvindster (de persoon die iets uitvindt) en verwante termen zoals ontwerpen en ontwikkelen.