tegenoverstaan

Tegenoverstaan is een Nederlands werkwoord met twee hoofdbetrekkingen: een ruimtelijke en een figuurlijke. Ruimtelijks betekent het letterlijk tegenover iemand of iets staan, dus gericht in elkaars richting. Figuurlijk kan het betekenen dat iemand of een entiteit zich tot iets of iemand verzet of afgeeft tegen een voorstel, mening of plan en daarmee in tegenstelling staat.

Ruimtelijk gebruik wordt vaak toegepast wanneer twee objecten of personen zich tegenover elkaar bevinden. Voorbeelden: de winkel staat tegenover het station; de twee gebouwen staan tegenover elkaar; ik sta tegenover jou in de gang. In deze gevallen is tegenover een vaste prepositie die het doel van het staan aangeeft.

Figuurlijk gebruik verwijst naar geven van verzet of confrontatie. Voorbeelden: de partijen staan tegenover elkaar in het parlement; het voorstel staat tegenover felle kritiek; de regering staat tegenover de oppositie. Hier geeft staan tegenover aan dat er een tegenstelling of een tegengewicht bestaat tussen partijen, standpunten of belangen.

Spelling en grammatica: in standaard Nederlands wordt dit werkwoord meestal geschreven als twee woorden: tegenover staan. De vormen zijn onder andere: ik sta tegenover, jij staat tegenover, hij/zij staat tegenover, wij staan tegenover, jullie staan tegenover, zij staan tegenover. Verleden tijd: ik stond tegenover, jij stond tegenover, hij stond tegenover, wij stonden tegenover, jullie stonden tegenover, zij stonden tegenover. Voltooid deelwoord: tegenovergestaan.

Etymologie: afgeleid van het voorzetsel tegenover (rondom “tegenover”) en het werkwoord staan, met de betekenis ‘aan de andere kant staan’ of figuurlijk ‘in oppositioneren/tegenstand bieden’.

Tegenoverstaan is daarmee een veelzijdig werkwoord dat zowel in letterlijke plaatsen als in abstracte verhoudingen wordt gebruikt.