tegengewicht

Tegengewicht is een gewicht dat in een mechanisch systeem aan de tegenovergestelde kant van een kraan, hefboom of katrol wordt geplaatst om een gewicht of belasting te balanceren. Het doel is statische en dynamische balans te bieden, waardoor de vereiste aandrijfkrachten afnemen en de beweging gecontroleerder verloopt. Het tegengewicht heeft doorgaans een massa die is afgestemd op het verwachte belastingbereik van het systeem.

In liften wordt het tegengewicht verbonden met de liftcabine via een touw of kabel dat over een katrol loopt. De massa van het tegengewicht is zo gekozen dat deze zo veel mogelijk overeenkomt met de massa van de cabinedruk plus een marge voor ongeregelde belastingen. Daardoor moet de motor minder kracht leveren bij verplaatsen van de cabine, wat energiebesparing en minder slijtage oplevert. Bij kranen zorgt een tegengewicht aan de achterzijde voor stabiliteit van de giek en vermindert het de belasting op de takelinstallatie. In theaters, bij rigging en vliegenkast- systemen, dienen tegengewichten om snelle en gecontroleerde heffing van decors mogelijk te maken.

Ontwerpkeuzes bij tegengewichten hangen af van de verwachte belasting, de dynamiek van bewegingen, de grootte van kabels en katrollen, en veiligheidsvoorzieningen zoals grensschakelaars en remsystemen. Een onjuist gekozen of slecht onderhouden tegengewicht kan leiden tot onbalans, trillingen of overbelasting van het systeem. Alternatieven omvatten actieve balanssystemen met hydraulische cilinders of servosystemen.