taalzuivere

Taalzuivere is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands dat wordt gebruikt om taal te beschrijven die voldoet aan de standaardnormen van het taalgebied waarvoor men spreekt of schrijft. Een taalkundig of communicatief ‘taalzuiver’ stuk tekst vermijdt dialectische kenmerken, informeel taalgebruik, slang en ongebruikte of als minderwaardig beschouwde leenwoorden. Het begrip wordt vaak gebruikt in publieke, educatieve en media-contexten om teksten te karakteriseren die helder en volgens de gevestigde standaard zijn.

Etymologisch gezien is taalzuiver direct afgeleid van taal en zuiveren: het idee is dat de taal wordt gezuiverd van afwijkingen die als storend of onlogisch worden ervaren. Het woord wordt vooral toegepast als tag bij teksten of sprekers die volgens een prescriptieve normiëtie beknopt en formeel overkomen.

In de praktijk komt taalzuiverheid vooral voor in discussies over taalbeleid, spelling en stijl. Het kan dienen als maatstaf in onderwijs, registers en media om duidelijkheid en uniformiteit te bevorderen. Tegelijkertijd staat het concept onder kritiek omdat het normatief en uitsluitend kan zijn, en omdat het dialecten, regionale varianten en talen in contact belemmerend kan afschrijven.

Moderne benaderingen van taalbeleid benadrukken vaak een balans tussen helderheid en inclusiviteit. Descriptieve taalkunde pleit ervoor om taalvariatie te documenteren en te waarderen in plaats van te straffen, waardoor de notie van taalszuiverheid meer als een policy-ideaal en minder als een absolute maatstaf wordt gezien. Zie ook taalbeleid en taalflementen in pluriforme taalgemeenschappen.