standaardnormen

Standaardnormen zijn overeengekomen afspraken die dienen als referentiepunt voor de ontwikkeling, uitvoering en evaluatie van producten, diensten en processen. Ze vormen een kader voor kwaliteit, veiligheid, interoperabiliteit en compatibiliteit tussen systemen. De termen standaard en norm worden vaak samen gebruikt; standaardnormen verwijzen naar normen die als standaard zijn vastgesteld door erkende normenorganisaties.

Standaardnormen ontstaan doorgaans in internationale of nationale organisaties zoals ISO (International Organization for Standardization), IEC (International Electrotechnical Commission) en in Europa het CEN (European Committee for Standardization) of EN-standaarden, terwijl nationale instanties zoals het Nederlands Normalisatie-instituut NEN de implementatie op landelijk niveau coördineren. Het opstellen van een standaard gebeurt via een systeem van werkgroepen, commissies en publieke consultatie, gevolgd door stemming en publicatie. Veel standaardnormen zijn vrijwillig, maar ze kunnen via wet- of regelgeving verplicht worden.

Er bestaan verschillende typen standaardnormen: productnormen die eigenschappen van een product specificeren; procesnormen die uitvoering- of productiecriteria vastleggen; test- en kalibratienormen die methoden voor metingen en beoordeling beschrijven; managementnormen die systemen voor bestuur en controle bepalen. Voorbeelden zijn ISO 9001 (kwaliteitsmanagement) en ISO 14001 (milieumanagement); in de Nederlandse praktijk leveren NEN-normen aansluiting op Europese EN-standaarden. In de metrologie worden standaarden aangevuld met referentiematerialen en kalibratieprocedures.

Implementatie van standaardnormen bevordert interoperabiliteit, betrouwbaarheid en veiligheid, ondersteunt inspectie en certificering en vergemakkelijkt de handel. Kritiekpunten zijn de kosten van conformiteit, de snelle veroudering van normen en de administratieve last van periodieke herziening.

Zie ook: norm, standaard, ISO, NEN, metrologie, certificering, harmonisatie.