substitueerd

Substitueerd is de voltooid deelwoord van het Nederlandse werkwoord substitueren, wat betekent iemand of iets vervangen door iemand anders of door een alternatief. Het woord wordt gebruikt in verschillende domeinen, waaronder sport (wisselspelers), wetenschap (waar een element of variabele vervangen wordt door een alternatief), wiskunde en informatica (substitutie van variabelen of waarden) en taalkunde (substitutie van klanken of woorden).

Etymologie en vorming: substitueren komt uit het Latijnse substituere, via het Franse substituer, en is in het Nederlands verder gevormd tot substitueren. Het werkwoord heeft de stam substitueer-, met de tegenwoordige tijd vormen zoals substitueer, substitueert en substitueerden. Het voltooid deelwoord is substitueerd en wordt met hebben vervoegd, bijvoorbeeld in zinnen als “De docent heeft de bladzijde substitueerd.” In de gebiedende wijs is “substitueer” gebruikelijk.

Gebruikscontexten en synoniemen: in plaats van substitueren worden vaak woorden als vervangen, wisselen of invallen gebruikt, afhankelijk van de context. In de chemie spreekt men bijvoorbeeld van substituenten en substituties wanneer een atoom of groep in een molecuul wordt vervangen. In sport duidt substitueren op het tijdelijk vervangen van een speler door een andere. In wiskunde en informatica verwijst substitutie naar het vervangen van variabelen of waarden door andere.

Zie ook: substitutie, substituent, substituenten, substitute, substitution. Substitueerd blijft vooral op formeel of technisch taalgebruik van toepassing, terwijl in alledaagse taal vaker kiezen voor vervanging of wisseling voorkomt.