stressstoornissen

Stressstoornissen vormen een groep mentale stoornissen die voortkomen uit, of verergeren door, blootstelling aan ernstige stressoren. De belangrijkste subtypes zijn acute stressstoornis (ASD), posttraumatische stressstoornis (PTSS) en aanpassingsstoornis. ASD en PTSS houden doorgaans verband met herbeleving van de gebeurtenis, vermijding van triggers en veranderingen in arousal en cognities. Een aanpassingsstoornis ontstaat na een ingrijpende levensverandering en uit zich in emotionele en/of gedragsmatige symptomen die buiten proportie zijn en leiden tot significante beperkingen in dagelijks functioneren.

Acute stressstoornis kenmerken zich door symptomen die binnen drie dagen tot een maand na de blootstelling optreden; als de symptomen langer aanhouden, kan PTSS worden onderscheiden. PTSS vereist symptomen die langer dan een maand aanwezig zijn en significante distress of beperking veroorzaken. Aanpassingsstoornis heeft doorgaans een begin binnen drie maanden na de stressor en verdwijnt meestal wanneer de stressor wegvalt of wanneer adequate ondersteuning of behandeling is geboden.

Diagnose gebeurt op basis van klinische beoordeling door professionals in de mentale gezondheidszorg, met gebruik van DSM-5- of ICD-11-criteria en aanvullende screenings. Het bestaan van comorbide stoornissen zoals depressie of angststoornissen is gebruikelijk.

Behandeling bestaat meestal uit psychotherapie, met traumagerichte cognitieve gedragstherapie, EMDR en exposuretherapie als belangrijke opties. Farmacotherapie kan worden overwogen bij ernstige angst- of depressiesymptomen, met SSRI’s zoals sertraline of paroxetine als vaak gebruikte keuzes. Sociale steun en psycho-educatie spelen een ondersteunende rol. Het vooruitzicht varieert; veel personen herstellen met tijd en behandeling, maar bij een aantal mensen kan PTSS chronisch zijn en langdurige ondersteuning vereisen.