slaappatroon

Slaappatroon is het gebruikelijke patroon van iemands slaap, inclusief bedtijd, de tijd waarop men ’s ochtends wakker wordt, de totale duur van de slaap en de regelmaat waarmee deze tijden voorkomen. In Nederlandse onderzoek en klinische contexten wordt de term gebruikt om slaap over meerdere dagen in kaart te brengen en aan te geven hoe consistent of variabel het schema is.

Belangrijke onderdelen zijn slaaplatentie (de tijd tot in slaap vallen), totale slaapduur, WASO (wake after sleep onset, onderbrekingen in de slaap) en slaapefficiëntie. Onderzoekers gebruiken slaapdagboeken, actigraphie en polysomnografie om het slaappatroon te beoordelen en na te gaan hoe goed het aansluit bij het circadiaanse ritme van het lichaam.

Slaappatroon wordt beïnvloed door leeftijd, chronotype, werk- of schoolroosters (bijv. ploegendienst), blootstelling aan licht, cafeïne- en alcoholgebruik, en culturele normen. Sommige mensen hebben een regelmatig vroeg patroon; anderen volgen een later chronotype of een onregelmatig schema. Reizen, jetlag en sociale verplichtingen kunnen het patroon verstoren.

Disrupties of chronische misalignering van het slaappatroon gaan vaak gepaard met nadelige gezondheidseffecten zoals slaapproblemen, overdag slaperigheid, stemmingsstoornissen, metabole risico's en cognitieve vermindering. Behandeling richt zich op regelmatige bed- en opsta-tijden, tijdige blootstelling aan licht, het vermijden van schermen vlak voor het slapen, en gerichte strategieën bij ploegendienst of jetlag. In sommige gevallen kunnen korte dutjes helpen.

Zie ook: Slaaphygiëne, Circadiaans ritme, Chronotype, Slaapstoornissen.