polyreactiviteit

Polyreactiviteit is een immunologisch fenomeen waarbij een antillichaam of B-celreceptor met meetbare affiniteit meerdere, structureel verschillende antigenen kan binden. De bindingsaffiniteit is meestal laag, waardoor de antistof een brede maar minder specifieke reactiviteit vertoont. Polyreactiviteit kan voorkomen bij immunoglobulinen en bij B-celreceptoren (BCRs) en wordt bestudeerd in zowel normale immunisatie als auto-immuun processen.

In de immunologie spelen polyreactieve antistoffen een belangrijke rol als natuurlijke antistoffen. Ze worden vaak geproduceerd door B-1-cellen en de marginale zone van lymfoïde organen en leveren vroege, algemene defensie tegen diverse micro-organismen. Daarnaast dragen ze bij aan de opruiming van apoptotische cellen en aan het onderhoud van mucosa en weefsels. Naarmate B-cellen rijpen en somatische hypermutatie optreedt, kan de polyreactiviteit afnemen of veranderen, waardoor hogere specificiteit ontstaat.

Het onderliggende mechanisme berust vaak op een bredere bindingsruimte en flexibele bindingspunten in de antigenbindingsites. Hierdoor kunnen antistoffen en BCRs patronen herkennen die gemeenschappelijk voorkomen in verschillende antigenen, zoals geconserveerde motieven of chemische kenmerken. Somatische hypermutatie kan leiden tot toenemende of afnemende polyreactiviteit.

De klinische en immunologische relevantie is dubbel: het ondersteunt vroege bescherming en homeostase, maar kan ook bijdragen aan auto-immuniteit of kruisreactiviteit. In onderzoek worden polyreactieve bindingspatronen geëvalueerd met paneltesten tegen diverse antigenen om kruisreactiviteit en afname van afweer te begrijpen.