overprikkeld

Overprikkeld is een term die wordt gebruikt om een toestand van sensorische overbelasting te beschrijven, waarin blootstelling aan vele of hevige prikkels leidt tot ongemak. Dit kan zich uiten in zowel mentale als lichamelijke signalen zoals spanning, onrust, moeheid en concentratieproblemen.

Het is geen officiële diagnose, maar een fenomeen dat voorkomt bij mensen met neurologische of psychische kenmerken zoals autisme, ADHD, angststoornissen of trauma-ervaringen. Ook gezonde personen kunnen overprikkeld raken onder stress, bij gebrek aan slaap of in extreem drukke of lawaaierige omgevingen.

Oorzaken en triggers bestaan uit prikkels zoals geluid, fel licht, sterke geuren, drukte of sociale interacties. Een combinatie van meerdere prikkels vergroot de kans op overprikkeling, zeker bij beperkte verwerking of filtering door het zenuwstelsel.

Symptomen kunnen onder meer prikkelbaarheid, verwardheid, concentratie- en geheugenproblemen, hoofdpijn, misselijkheid, spierspanning en de behoefte om zich terug te trekken of alleen te willen zijn.

Behandeling en copingstrategieën richten zich op rust, afscherming en planning. Voorbeelden zijn korte pauzes in rustige ruimtes, gebruik van gehoorbescherming of een zonnebril, en een stap-voor-stap benadering van prikkels. In professionele settings kunnen aanpassingen worden besproken, zoals minder lawaai, betere verlichting en stille uren. Bij aanhoudende klachten kan hulp van een hulpverlener, zoals cognitieve gedragstherapie of sensorische integratietherapie, worden overwogen.

Impact en maatschappelijke betekenis: Het herkennen van overprikkeling kan leiden tot betere ondersteuning en aanpassingen op school, werk en in de publieke ruimte. Voor mensen die regelmatig overprikkeld raken, kan structuur en voorspelbaarheid helpen.