oplopende

Oplopende is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord en het deelwoord van het werkwoord oplopen. Het geeft aan dat iets in waarde, hoogte, niveau of intensiteit toeneemt of continu stijgt. Het kan zowel figuurlijk als letterlijk worden gebruikt en varieert in betekenis afhankelijk van de context.

Veelvoorkomende toepassingen zijn oplopende prijzen, oplopende kosten en oplopende schulden, waarbij de term aangeeft dat deze cijfers of bedragen op een bepaald moment aan het toenemen zijn. Ook in meteorologie en waterbeheer wordt het gebruikt, bijvoorbeeld bij oplopende waterstanden of oplopende golven. In economische en financiële teksten kan het duiden op trends waarin variabelen als inflatie, rente of winstmarges continu stijgen.

Grammaticaal kan oplopende zowel voorafgaan aan het zelfstandig naamwoord (oplopende kosten, oplopende prijzen) als in samengestelde zinnen voorkomen waarin het onderwerp predicaat vorm heeft (de prijzen zijn opgelopen, de kosten blijven oplopen). Een nuance is dat oplopend verwijst naar een aanhoudende beweging, terwijl opgelopen doorgaans suggereert dat de toename is bereikt of vastgesteld, bijvoorbeeld kosten die zijn opgelopen gedurende een bepaalde periode.

Etymologisch komt oplopen van het werkwoord oplopen, letterlijk “naar boven lopen” of “in waarde stijgen”. In het Nederlands verschijnt oplopende vooral in beschrijvende, informatieve teksten waarin veranderingen in tempo of volume worden aangegeven. Synoniemen zijn stijgend, toegenomen en oplopend; tegenstellingen zijn dalend en afnemend.