ongelslachtelijke

Ongeslachtelijke voortplanting, ook wel ongeslachtelijke voortplanting genoemd, is een vorm van reproductie waarbij geen genetisch materiaal van twee ouders wordt uitgewisseld. Een enkel individu kan een nieuwe generatie produceren, en de nakomelingen zijn doorgaans genetisch identiek aan de ouder (clones), behalve bij mutaties.

Er zijn verschillende mechanismen van ongelslachtelijke reproductie. Bij bacteriën gebeurt dit meestal via binaire deling, waarbij een cel zich verdubbelt en in twee dochtercellen splitst. Bij schimmels en sommige dieren vindt budding plaats, bijvoorbeeld bij bepaalde gisten en hydra. Fragmentatie en regeneratie komen voor bij sommige wormen en zeedieren, terwijl planten vaak via vegetatieve voortplanting vermenigvuldigen, bijvoorbeeld door stekken, bollen, knollen of uitlopers. Sporenvorming speelt een grote rol bij schimmels en bij sommige planten. Parthenogenese is een bijzondere vorm waarbij een zygote ontstaat uit onbevruchte eicellen; dit komt voor bij verschillende insecten (zoals bladluizen en aphiden), sommige reptielen en rotifers.

Ongeslachtelijke voortplanting komt voor in uiteenlopende groepen: prokaryoten, veel planten en sommige dieren. Parthenogenese levert vaak snelle populatiegroei op zonder voortplantingspartners, maar leidt minder genetische variatie, waardoor populaties mogelijk kwetsbaarder zijn voor veranderingen in omgeving of ziekten. In landbouw en tuinbouw wordt ongelslachtelijke vermeerdering veel gebruikt om gewenste kenmerken snel te behouden, bijvoorbeeld via stekken, enten of knollen.