omkeerbare

Omkeerbare is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat "keerbaar naar achteren" of "kan ongedaan gemaakt worden" betekent. Het beschrijft processen, toestanden of objecten die in principe kunnen worden teruggebracht naar hun oorspronkelijke toestand zonder blijvende verandering. De verwante zelfstandig naamwoordvormen zijn omkeerbaarheid (het veld van reversibiliteit) en omkeerbaarheidsconcepten in verschillende vakgebieden.

Etymologie en gebruiksvoorwaarden: het woord is afgeleid van het werkwoord omkeren met het achtervoegsel -baar, wat aangeeft dat iets geschikt is om omgekeerd te worden. In dagelijkse taal en vakjargon verschijnt omkeerbaar meestal als bijvoeglijk naamwoord in combinatie met een zelfstandig naamwoord (bijvoorbeeld omkeerbare reacties, omkeerbare processen, omkeerbare systemen).

Toepassingsgebieden: in de chemie verwijst een omkeerbare reactie naar een proces dat in beide richtingen kan verlopen en uiteindelijk een chemisch evenwicht bereikt. In de thermodynamica wordt soms gesproken van een omkeerbaar proces als een ideaal proces waarbij veranderingen van de omgeving minimaal zijn en geen netto entropiewijziging opleveren bij heromkeerbaarheid. In de wetenschap en techniek wordt het begrip ook gebruikt voor mechanismen of systemen waarvan de werking omkeerbaar is, zoals een omkeerbaar mechanisme of een omkeerbare klep.

In de wiskunde en informatica heeft omkeerbaar vaak betrekking op functies of transformaties die injectief of invertibel zijn, zodat er een inverse functie bestaat. Het idee van omkeerbaarheid speelt ook een rol in information theory en computerwetenschap bij het ontwerpen van reversibele logica en coderingssystemen.

Zie ook: reversibiliteit, inverse functies, evenwicht.