narcisme

Narcisme is een set van persoonlijkheidskenmerken die gekenmerkt wordt door een overdreven gevoel van eigenwaarde, behoefte aan bewondering en een gebrekkige empathie voor anderen. In het alledaagse gebruik kan iemand zelfverzekerd en ambitieus lijken, maar wanneer deze eigenschappen langdurig en in verschillende situaties overheersen, kan gesproken worden van een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS). De stoornis wordt herkend wanneer de kenmerken in meerdere domeinen van het leven voorkomen en leiden tot significante problemen in relaties, werk of sociaal functioneren.

Een typische beschrijving van NPS omvat onder meer een gevoel van grootheid en superioriteit, een preoccupatie met succes, macht of onbeperkt geluk, het idee uniek te zijn en alleen begrepen te kunnen worden door speciale mensen, een sterke behoefte aan bewondering, en een gebrek aan empathie. Daarnaast kan men interpersoonlijk exploitief gedrag vertonen, jaloersheid op anderen hebben of geloven dat anderen jaloers zijn, en kan men zich arrogant gedragen. Er bestaan ook mensen die deze eigenschappen vertonen zonder dat ze voldoen aan de volledige stoornis.

Oorzaken zijn niet eenduidig; erfelijke factoren, omgevingsinvloeden en opvoedingsstijlen spelen vermoedelijk een rol. Het is doorgaans een relatief zeldzame aandoening; schattingen plaatsen de prevalentie van NPS in de volwassenenwereld tussen circa 1 en 6 procent, afhankelijk van de gebruikte criteria.

Behandeling richt zich op psychotherapie, vooral lange termijn behandelingen in psychodynamische of cognitief-gedragstherapeutische benaderingen. Doel is het verbeteren van empathie, het reguleren van zelfbeeld en relationele vaardigheden. Medicatie heeft geen specifieke werking tegen NPS maar kan worden ingezet bij comorbide stemmings- of angststoornissen.