materiaalsvoetafdruk

De materiaalsvoetafdruk is een indicator die de hoeveelheid natuurlijke hulpbronnen meet die nodig is om de consumptie van een persoon, huishouden, organisatie of land te voorzien. Daarbij gaat het om alle materiaalstromen die ontstaan in de productie- en toeleveringsketens, inclusief de materialen die in buitenlandse producten zijn verwerkt. De maat wordt doorgaans uitgedrukt in tonnen materiaal per jaar, vaak per hoofd van de bevolking.

De berekening berust op duurzaamheidsanalyses zoals materiaalstroomanalyse (MFA) of input-outputmodellen. Daarbij wordt gekeken naar directe en indirecte materiaalstromen die nodig zijn om goederen en diensten te produceren en te leveren, over landsgrenzen heen door internationale handel. Het concept verdeelt materialen meestal in hoofdgroepen zoals biomassa, metalen, components en vaste bodem- en bouwmaterialen, en kan per land, regio of consumentengroep worden opgesplitst. Het resultaat geeft een consumptiegebonden beeld van materiaalgebruik, los van waar die materialen uiteindelijk vandaan komen.

De materiaalsvoetafdruk is een aanvulling op andere milieu-indicatoren zoals de koolstofvoetafdruk en de ecologische voetafdruk. In tegenstelling tot enkel emissies of landgebruik, richt deze maatstaf zich op de schaarse en niet-renewable bronnen die nodig zijn om productie en consumptie mogelijk te maken, ook via geïmporteerde producten. Het wordt gebruikt om beleidsdoelstellingen voor grondstoffenbeleid, circulaire economie en decoupling te ondersteunen en om importafhankelijkheid en resource efficiency te kwantificeren.

Beperkingen zijn onder meer onzekerheden in data, methodologische keuzes bij toewijzing van materialen en de complexiteit van recyclage en hergebruik. Ook kan verschillen tussen handelsstromen en lokale verbruikspatronen de interpretatie beïnvloeden.