onzekerheden

Onzekerheden is een term die verwijst naar omstandigheden waarin uitkomsten, feiten of kennis niet met zekerheid kunnen worden vastgesteld. Ze kunnen voortkomen uit variabiliteit, gebrek aan informatie of beperkingen van meet- en modellering. In het dagelijks taalgebruik duidt onzekerheid ook op twijfels over iemands eigen capaciteiten of intenties.

In statistiek en metingen verwijst onzekerheid naar de afwijking tussen een gemeten waarde en de werkelijke waarde. Oorzaken zijn steekproefvariatie, meetfouten en onzekerheid in modelparameters. Methoden om onzekerheid te kwantificeren zijn onder meer betrouwbaarheidsintervallen, standaardfouten en probabilistische, bijvoorbeeld Bayesian, benaderingen. Bij onzekerheidsanalyse worden verschillende bronnen van onzekerheid doorgegeven via modellen om een beter beeld te krijgen van de mogelijke uitkomsten.

In besluitvorming en risicobeheer speelt onzekerheid een centrale rol. Scenarioanalyse, gevoeligheidsanalyse en stresstesten helpen bij het begrijpen van hoe uitkomsten kunnen variëren onder verschillende aannames. Het doel is om beslissingen te nemen die robuust zijn tegenover onzekerheden en die niet afhankelijk zijn van een enkele veronderstelling.

In persoonlijke en sociale context kan onzekerheid slaan op twijfels over identiteit, relaties of eigen competenties. Psychologische onzekerheid kan leiden tot angst en terughoudendheid, terwijl organisatorische of culturele onzekerheid aandacht vraagt voor het omgaan met onbekende factoren in processen en plannen.

In de filosofie verwijst epistemische onzekerheid naar onwetendheid over de juiste kennis of de grenzen van wat we kunnen kennen. Wetenschapsbeoefening erkent deze onzekerheden als inherent aan modellen, theorieën en waarnemingen.