intersubjectiviteit

Intersubjectiviteit is een begrip uit filosofie en sociale wetenschappen dat de wederzijdse herkenning en gedeelde betekenis beschrijft waardoor mensen samen tot kennis en begrip komen. Het verwijst naar hoe subjectieve ervaringen van verschillende personen in interactie worden georchestreerd tot gemeenschappelijke referenties, normen en praktijken die als objectief ogenschijnlijk gelden in taal, wetenschap en de samenleving.

Historisch gezien kent het begrip verschillende invalshoeken. In de Kantiaanse traditie is intersubjectiviteit een voorwaarde voor objectiviteit: gedeelde structurele kenmerken van ervaring maken een gezamenlijke orde van kennis mogelijk. In de fenomenologie wordt intersubjectiviteit gezien als constitutief voor de leefwereld: objecten worden pas betekenisvol herkenbaar omdat meerdere subjecten soortgelijke intended ervaringen delen, zoals Husserl en Schutz beschrijven.

Moderne benaderingen benadrukken dat taal, normen en conventies intersubjectief zijn: betekenis ontstaat in sociale handelingen en communicatie. Wittgenstein’s idee van taalspellen en vormen van leven onderstreept hoe gedeelde praktijken spraak en betekenis reguleren, terwijl de sociale wetenschappen de nadruk leggen op coördinatie, consensus en wederzijdse verificatie binnen gemeenschappen van onderzoek en praktijk.

Toepassingen van intersubjectiviteit zijn onder meer het legitimeren van wetenschappelijke kennis, juridische normen en culturele omgangsvormen. Kritieken wijzen op mogelijke homogenisering, machtsdynamiek en contextafhankelijkheid: consensus gaat niet per se gepaard met waarheid, en interpretaties verschillen tussen culturen en groepen.