hoofdhalskankers

Hoofdhalskanker is een verzamelnaam voor kwaadaardige tumoren die voorkomen in de weefsels van hoofd en hals, zoals de mondholte, keelholte, het strottenhoofd, neusholte, bijholten en zeldzamer in de speekselklieren. De tumoren ontstaan meestal in epitheelweefsel en kunnen naburige structuren aantasten en uitzaaien naar lymfeklieren in de hals.

Veelvoorkomende locaties zijn onder meer de mondbodem, tong, gehemelte, keelholte (farynx) en het strottenhoofd (larynx). Symptomen variëren per locatie maar kunnen aanhouden keelpijn, moeite met slikken, heesheid, een ongenezende zweer in de mond, een knobbel of zwelling in de hals, neussectie of gehoorverlies, en onverklaard gewichtsverlies zijn.

Belangrijke risicofactoren zijn roken en overmatig alcoholgebruik; HPV, met name HPV-16, speelt een steeds grotere rol bij oropharyngeale tumoren. Andere factoren omvatten blootstelling aan bepaalde beroepsrisico’s en Epstein-Barr-virus bij nasofaryngeale kanker.

Diagnose wordt gesteld op basis van lichamelijk onderzoek, endoscopie en biopsie. Beeldvorming zoals CT- of MRI-scan en PET-CT helpt bij het bepalen van de uitbreiding. De kanker wordt geclassificeerd volgens het TNM-stadiumsysteem, wat bepalend is voor behandeling en prognose.

Behandeling bestaat doorgaans uit chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie, soms in combinatie als chemoradiatie. Voor gevorderde of niet-operabele tumoren kunnen ook gerichttherapie (bijv. cetuximab) of immunotherapie (bijv. pembrolizumab of nivolumab) worden toegepast. De keuze hangt af van locatie, stadium en HPV-status.

De prognose varieert sterk met stadium en locatie. HPV-positieve oropharyngeale tumoren hebben vaak een betere uitkomst dan HPV-negatieve tumoren; bij laryngeale en mondtumoren is de prognose sterk afhankelijk van vroege detectie en functieverlies.

Preventie omvat stoppen met roken, matig alcoholgebruik en HPV-vaccinatie. Vroege herkenning en follow-up zijn essentieel.