hemimetabolie

Hemimetabolie, ook wel onvolledige metamorfose genoemd, is een type ontwikkeling bij sommige insecten waarbij de levenscyclus uit eitje, nimf en volwassene bestaat. In tegenstelling tot holometabolie kent hemimetabolie geen aparte larve en pop; de nimf groeit via meerdere vervellingen naar de volwassen vorm.

Bij hemimetabole insecten lijken nimfen vaak op de volwassen dieren, maar ze zijn kleiner en missen meestal volledig ontwikkelde vleugels of hebben nog nog onvolledige vleugels. Gedurende meerdere instars (vernieuwde vervellingen) groeien ze en ontwikkelen geleidelijk vleugels, ogen en andere kenmerken. In veel groepen ontwikkelen vleugels pas bij de volwassene; sommige nimfen blijven vleugelloos.

De ontwikkeling komt voor bij diverse insectengroepen, met name de Exopterygota, waaronder de orden Hemiptera (waaronder de wantsen en schorpioenvliegen), Orthoptera (sprinkhanen, krekels en kousewormen), Blattodea (kakkerlakken), Mantodea (kogeltjesprikkers), Dermaptera (oorwurmen) en Plecoptera (steenluizen). Nimfen brengen doorgaans hun leven door in een vergelijkbaar milieu als de volwassenen; voedselbronnen, gedrag en habitat kunnen tijdens de ontwikkeling veranderen, maar de basislevenswijze blijft vaak hetzelfde.

Vergeleken met holometabolie is het morfologische verschil tussen nimf en volwassene bij hemimetabolen doorgaans geringer, omdat er geen apart larvaal stadium of pupale fase is. De term stamt uit Grieks hemi (half) en metabole (verandering). Ook in het Nederlands wordt de term hemimetabolie veelvuldig gebruikt om deze vorm van ontwikkeling te beschrijven.