fosfaatmineralen

Fosfaatmineralen zijn mineralen die het fosfaatanion PO4^3- bevatten en zo een diverse groep vormen aan mineralen waarin fosfor centraal staat. De chemische variatie is groot, maar ze worden doorgaans gekenmerkt door de aanwezigheid van fosfaatgroepen in kristalstructuren. De apatietgroep is verreweg de belangrijkste bron van fosfor in deze familie.

De meest voorkomende fosfaatmineralen behoren tot de apatiet-familie, zoals fluorapatiet, chlorapatiet en hydroxyapatiet. Buiten de apatietgroep komen onder meer vivianiet, wavelliet, monaziet en turquoise voor. Turquoise is een edelsteen die bestaat uit een koper- en aluminiumfosfaat met water.

Fosfaatmineralen komen voor in diverse geologische contexten. Ze vormen onder meer mariene sedimentaire afzettingen (fosfaatrijke zandsteen en steenkoolafzettingen), voorkomen als nodule-achtige concentraties in kalksteen of in magmatische en metamorfische gesteenten. Economische afzettingen bestaan vooral uit apatiet die wordt verwerkt tot kunstmest.

Belangrijkste toepassing is als bron van fosfor voor kunstmest en de productie van fosforzuur en andere fosforverbindingen. Enkele fosfaatmineralen leveren ook zeldzame aardmetalen of worden als edelsteen (turquoise) of als REE-bron (monaziet) gewonnen. Het economisch belang maakt fosfaatmineralen wereldwijd cruciaal.

Milieu en beheer: de winning en verwerking van fosfaaterts brengt milieu-uitdagingen met zich mee, zoals verstoring van habitats en eutrofiëring door fosfaatuitspoeling. Behoud en recycling van fosfor uit afvalwater en meststoffen nemen aan belang toe om toekomstige voorraden te beschermen.