dierproefvrijheid

Dierproefvrijheid is een term die verwijst naar het streven om dierproeven in wetenschappelijk onderzoek, productontwikkeling en regelgeving volledig te vervangen of te verminderen. Het doel is dierenleed te voorkomen terwijl wetenschap en veiligheid niet in het geding komen. De beweging omvat zowel cosmeticabedrijven, farmaceutische bedrijven als publieke onderzoeksinstellingen en consumenten die vragen om dierenvrije methoden.

Een kernprincipe achter dierproefvrijheid is de 3R-benadering: Replacement (vervanging van dierproeven door niet-dierlijke methoden), Reduction (vermindering van het aantal gebruikte dieren) en Refinement (verbetering van proefprocedures om dieren lijden te verminderen). Deze principes vormen de leidraad voor wetenschappelijke praktijken en beleid wereldwijd en worden gestimuleerd door regelgeving, wetenschappelijke organisaties en ethische commissies. Voorbeelden van alternatieven zijn in vitro-tests, computermodeling, geavanceerde celculturen en organen op een chip.

Regelgeving en praktijk in Europa en veel van de westerse wereld hebben dierproefvrijheid beïnvloed. Een belangrijke mijlpaal is het EU-verbod op dierproeven voor cosmeticaverkoop, ingesteld in 2013, evenals beperkingen op het gebruik van dieren voor veiligheidstests van cosmeticaproducten. Voor chemische producten en geneesmiddelen blijft toepassing van de 3Rs onder toezicht van regelgeving zoals REACH en nationale wetgeving, waarbij wordt gestreefd naar zo veel mogelijk substitutie van dierproeven en het gebruik van betere alternatieven.

In Nederland en daarbuiten groeit de inzet voor dierproefvrij onderzoek verder, met toenemende financiering en samenwerking tussen overheid, academische instellingen en industrie om betrouwbare niet-dierlijke evaluatiemethoden te ontwikkelen. De beweging erkent nog altijd dat sommige wetenschappelijke en veiligheidsbehoeften uitdagingen kunnen vormen, maar pleit voortdurend voor uitbreiding en versnelling van alternatieven.