derivatenafwikkeling

Derivatenafwikkeling verwijst naar het proces waarmee derivatencontracten worden afgerond nadat ze zijn gesloten. Het omvat bevestiging van transacties, clearing, marginering, netting, settlement en risicobeheer. Het betreft verschillende typen derivaten, zoals futures, opties, swaps en forwards, en kan gecleared via centrale tegenpartijen (CCP’s) of OTC-transacties betreffen die niet gecleared zijn.

Na de handel doorlopen derivaten doorgaans een reeks post-trade stappen. Eerst vindt bevestiging en eventueel novatie plaats, waarna clearing door een CCP kan volgen. Bij geclearde transacties worden tegenpartijen vervangen door de CCP, wat het tegenpartijrisico verlaagt en netting mogelijk maakt. Marginering speelt een cruciale rol: partijen betalen initiële margin bij aanvang en variation margin om veranderingen in waarde te dekken. Het beheer van collateral en de afspraken over beschikbaarstelling en terugbetaling zijn essentieel voor liquiditeitsbeheer en risicobeheersing.

Settlementmechanismen variëren per instrument. Veel geclearde derivaten gebruiken delivery-versus-payment of contante afwikkeling (cash settlement). Futures kennen vaak dagelijkse mark-to-market met bijbehorende variation margin, terwijl swaps en sommige forwards via tijdige betalingsafspraken worden afgehandeld. Het doel is multilateral netting en tijdige betaling, zodat tegenpartijrisico en liquiditeitsrisico beperkt blijven.

Regulering en marktinfrastructuur spelen een belangrijke rol. In de EU verplicht EMIR clearing voor standaard OTC-derivaten via CCP’s en vereisten voor rapportage en gelden voor margin. In andere jurisdicties bestaan vergelijkbare regelingen. Derivatenafwikkeling draagt bij aan stabiliteit van het financiële systeem door processen, standaarden en infrastructuur voor post-trade activiteiten te harmoniseren. Risicobeheer, operationele controles en reconciliatie blijven essentieel voor een correcte afwikkeling.