creatinefosfaat

Creatinefosfaat, ook wel fosfocreatine genoemd, is een hoogenergetisch fosfaatreservoir in spierweefsel. Het komt vooral voor in skeletspieren en in mindere mate in hersenen en hart. In spiercellen dient het als een snelle bron van fosfaat om ATP te regenereren tijdens korte perioden van maximale inspanning. De omzetting gebeurt via het enzym creatinekinase, dat fosfaat overdraagt tussen fosfocreatine en ADP.

Tijdens korte, intensieve inspanning levert fosfocreatine snel een fosfaat af aan ADP, waardoor ATP opnieuw wordt gevormd en spiercontractie mogelijk blijft. De voorraad is echter beperkt en raakt doorgaans binnen enkele seconden uitgeput. Heropbouw vindt plaats tijdens rust of lage-intensiteit inspanning, hoofdzakelijk door creatinekinase-catalysering van creatine met ATP tot fosfocreatine.

Creatine wordt endogeen gesynthetiseerd in de lever, nieren en pancreas vanuit de aminozuren glycine, arginine en methionine. Het wordt via de bloedbaan naar spieren getransporteerd, waar het kan worden gefosforyleerd tot creatinefosfaat. Voeding levert ook creatine, vooral uit vlees en vis; vegetarïers hebben vaak lagere spiercreatinevoorraden.

In de sportwetenschap wordt creatinesuppletie onderzocht als middel om de voorraad creatinefosfaat in spier te vergroten, wat mogelijk de prestaties bij korte, explosieve taken kan verbeteren. Resultaten variëren tussen studies en tussen individuen; effecten hangen af van de baselinecreatinevoorraad, dieet en trainingsstatus. Langdurige, duursporten lijken minder gevoelig voor veranderingen in fosfocreatine.

Over het algemeen wordt creatine-suppletie als veilig beschouwd bij aanbevolen doseringen. Bij sommige mensen kan bij lagere dosering gewichtstoename door waterretentie optreden en kunnen gastro-intestinale klachten voorkomen. Personen met ernstige nier- of leveraandoeningen moeten vooraf medisch advies inwinnen.

---