bewonderen

Bewonderen is een Nederlands werkwoord dat betekent iemand of iets te bewonderen of te waarderen, vaak met gevoelens van respect, plezier of ontzag. Het kan betrekking hebben op iemands kwaliteiten, prestaties, moed of schoonheid van kunst en natuur. In de meeste gevallen gaat het om een positieve waardering die verder reikt dan een kort moment van verrassing.

Etymologie en betekenisnuances: Bewonderen is opgebouwd met het voor- en be- prefix en het oude werkwoord wonderen (verwonderen). De wortel verwijst van oorsprong naar verwondering of ontzag, maar de moderne betekenis ligt meer op bewondering en waardering dan op pure verbazing. Het woord kan zowel op personen als op dingen slaan en heeft in het dagelijks taalgebruik een breed toepassingsgebied.

Grammatica en gebruik: Bewonderen is een transitief werkwoord. Verleden tijd: bewonderde; voltooid deelwoord: bewonderd. Tegenwoordige tijd: ik bewonder, jij bewondert, hij/zij bewondert, wij bewonderen, jullie bewonderen, zij bewonderen. Vaak gebruikte bouwers zijn: iemand bewonderen, iets bewonderen; met bewondering (bijwoordelijke bepaling) of in bewondering staan (in awe staan). Voorbeelden: “Ik bewonder haar doorzettingsvermogen.” “We bewonderden de schilderijen in het museum.”

Verwant en tegenwicht: Verwonderen betekent verbazing of verwondering, vaak met minder intentionele waardering en meer verbazing. De bijvoeglijke vorm bewonderenswaardig betekent ‘waardig om bewonderd te worden’ en wordt gebruikt als adjectief voor iets dat bewondering oproept.

Gebruik en toon: In literatuur en media duidt bewonderen op positieve waardering en respect, zowel voor menselijke eigenschappen als voor kunst en natuur. Het woord drukt een blijvende waardevolle indruk uit in plaats van louter tijdelijke verrassing.