bewijsproblemen

Bewijsproblemen is een term die verwijst naar moeilijkheden bij het leveren van bewijs of het aantonen van een stelling. Het wordt in verschillende disciplines gebruikt, met name in de epistemologie, het recht en de wiskunde. In het algemener bedoelde gebruik verwijst het naar twijfels of obstakels die de overtuiging van anderen kunnen ondermijnen doordat het bewijs onvoldoende, onbetrouwbaar of misleidend kan zijn.

In de epistemologie behandelt bewijs vragen over wat telt als rechtvaardig bewijs, hoeveel bewijs nodig is en hoe biases en inferentiële onzekerheid de conclusie beïnvloeden. Voorbeelden zijn onderdeterminatie van theorieën door beschikbare gegevens, de reikwijdte van inductie en Gettier-achtige problemen waarbij geloofwaardigheid of toevallige juistheid van een conclusie in het geding is. De term 'bewijslast' verwijst naar wie moet aantonen wat waar is en hoe sterk bewijs daarvoor nodig is.

In het recht hebben bewijsproblemen betrekking op de kwaliteit en aanvoer van bewijsmateriaal: toelaatbaar bewijs, betrouwbaarheid van getuigen, betrouwbaarheid van schriftelijke verklaringen, en de relatie tussen circumstantial en direct bewijs. Belangrijke aspecten zijn de bewijslast en de vereiste graad van zekerheid (bij criminaliteit meestal buiten redelijke twijfel, bij civiele zaken voorbij redelijke waarschijnlijkheid). Processen bepalen ook procedures voor bewijswaardering, zoals relevantie en de probatieve waarde versus vooringenomenheid.

In de wiskunde en logica verwijst een bewijsprobleem naar een vraag die om een formele bewijsvoering vraagt. Sommige problemen zijn eenvoudig; andere vormen open onderzoeksgebieden waarvoor een volledig bewijs nog ontbreekt of onbekend is. Oplossingen volgen vaak methoden als axiomatizatie, redeneren bij tegenspraak en constructieve bewijzen.

Praktisch worden bewijsproblemen benaderd door zorgvuldige evaluatie van bronnen, duidelijke redenering en, waar mogelijk, statistische of probabilistische methoden. Peer review en reproduceerbaarheid spelen hierbij een belangrijke rol.