basisreceptoren

Basisreceptoren is een term die in de biologie gebruikt wordt om receptoren te beschrijven die zich aan de basale (onderste) zijde van gepolariseerde cellen bevinden, meestal op de membraan die naar het onderliggende weefsel en de extracellulaire matrix wijst. Deze receptoren kunnen signalen opvangen vanuit het basale milieu, zoals interacties met ECM-componenten (bijvoorbeeld collageen of laminine) of signalen afkomstig van onderliggende cellen. Ze staan in contrast met apicale receptoren, die zich aan de bovenzijde van de cel bevinden en gericht zijn op de luminale of externe omgeving.

Voorbeelden omvatten integrine-receptoren, die verbindingen vormen met de extracellulaire matrix en signaaltransductie starten via moleculen als focal adhesion kinase (FAK) en via paden zoals MAPK en PI3K-Akt. Ook dystroglycan en andere adhesie-receptoren vallen vaak onder basale receptoren. Daarnaast kunnen sommige groeifactorreceptoren basaal georiënteerd zijn in epitheelcellen, zodat zij signalen doorgeven aan onderliggende weefsels.

Functie en belang: basisreceptoren dragen bij aan cellulaire adhesie, polariteit, migratie en weefselhomeostase. Ze spelen een rol in ontwikkeling, wondgenezing en het behoud van weefselstructuur. Veranderingen in lokalisatie of functie van deze receptoren kunnen bijdragen aan ziektebeelden, waaronder kankerprogressie, doordat de interactie met de extracellulaire matrix en de bijbehorende signaalroutes gewijzigd raken.

Locatie en sortering: gepolariseerde cellen sorteren receptoren tijdens synthese en transport naar apicale of basale membraan. Foutieve sortering kan leiden tot disfunctie en pathologie. Basisreceptoren is een relatief brede beschrijving en wordt in sommige bronnen ook aangeduid als basolaterale receptoren.