epitheelcellen

Epitheelcellen zijn de cellen die samen het epitheel vormen, het weefsel dat oppervlakken van het lichaam bekleedt en de wanden van holtes en klierkanalen bekleedt. Epitheelweefsel fungeert als barrière en reguleert transport, secretie en sensorische functies. Het is doorgaans avasculair en wordt gevoed via diffusie uit het onderliggende bindweefsel; de cellen rusten op een basale lamina die de structuur verbindt met het onderliggende weefsel.

Epitheel kan op twee manieren worden ingedeeld. Naar aantal lagen onderscheidt men eenvoudig epitheel (één laag cellen) en meergelaagd epitheel. Naar vorm onderscheidt men plaveiselepitheel (plat), kubisch epitheel en cilindrisch epitheel; daarnaast bestaan pseudomeerlagig epitheel en transitioneel epitheel (urothelium) waarmee zich overgang tussen lagen kan voordoen.

Belangrijke functies van epitheel zijn onder meer bescherming tegen mechanische en chemische stress, selectieve absorptie en secretie. Klierepitheel produceert secreties (endocrien en exocrien). Mucosale epithelia bevatten gobletcellen die mucine afscheiden; sommige epitheelcellen dragen microvilli om het absorptieoppervlak te vergroten, en in andere regio’s bevinden zich cilia die slijm of vloeistoffen voortbewegen.

Secundaire kenmerken zijn de basale lamina die de verbinding met het onderliggende bindweefsel bewaakt en diverse juncties tussen cellen, zoals tight junctions, adherens junctions en desmosomen, die lekkage voorkomen en structuur geven. Gap junctions mogelijk snelle intercellulaire communicatie. Epitheelcellen tonen apicale kenmerken zoals microvilli of stereocilia; in trachea en andere luchtwegen kunnen ciliën aanwezig zijn voor mucociliaire transport.

Regeneratie gebeurt snel dankzij stamcellen in de basale laag; turnover varieert per region. Pathologisch kan verstoring leiden tot metaplasie, dysplasie of carcinoom, aangezien epitheliale weefsels vaak betrokken zijn bij primaire tumoren. Epitheel verschilt van endotheel, dat de binnenkant van bloedvaten bekleedt.