asdeeltjes

Asdeeltjes zijn kleine korrels die bestaan uit as of asachtige materialen. Ze komen voor in de atmosfeer als resultante van vulkanische uitbarstingen, industriële processen en verbranding van fossiele brandstoffen of biomassa. In dagelijks taalgebruik worden ze vaak gezien als een deel van fijn stof, omdat veel asdeeltjes een deeltjesgrootte hebben die meetbaar is met luchtkwaliteitsmetingen.

Deeltjesgrootte en classificatie variëren sterk. Veel asdeeltjes vallen in de fracties die door meetinstrumenten als PM10 of PM2,5 worden geregistreerd, wat verwijst naar de maximumdiameter in micrometers. Grotere asdeeltjes verdwijnen sneller uit de lucht door neerslag of sedimentatie, terwijl fijnere fracties langer kunnen blijven hangen en zich door windsnelheden over grotere afstanden kunnen verplaatsen.

Samenstelling en structuur van asdeeltjes hangen af van de bron. Vulkanische as bestaat vaak uit mineraalachtige korrels zoals silica en plagioklaat, terwijl as die ontstaat bij verbranding uiteenlopende koolstofhoudende materialen en metalen kan bevatten. De chemische samenstelling kan variëren van puur silicaten tot complexere mengsels die Schadelijke metalen en zure componenten bevatten.

Meting en invloed. Asdeeltjes worden gemeten als deel van de algehele luchtkwaliteit, met aandacht voor PM10 en PM2,5 fracties. Fijnere asdeeltjes kunnen ademwegen bereiken en gezondheidsrisico’s vormen, vooral bij mensen met ademhalingsaandoeningen. Daarnaast beïnvloeden asdeeltjes klimaat en milieu door lichtverstrooiing, klimaatneerslagvorming en stofafzetting op land en water.

Gezondheid en beheer. Blootstelling aan asdeeltjes kan irritatie van luchtwegen veroorzaken en bij langdurige blootstelling gezondheids-impact hebben. In geval van vulkanische aswolken of emissies nemen autoriteiten vaak maatregelen zoals monitoring, publiekswaarschuwingen en beperkingen op transport en buitenactiviteiten om de blootstelling te beperken.