deeltjesgrootte

Deeltjesgrootte is een maat voor de afmeting van individuele deeltjes in een stof of suspension. In de praktijk kan de gemeten grootte variëren afhankelijk van de gebruikte meetmethode en de vorm van deeltjes, waardoor soms niet alleen een enkele waarde maar ook een verdeling wordt gerapporteerd. De grootte kan verschillen langs de dimensies van ellipsoïden of plates, en wordt vaak uitgedrukt als een diameter of als kenmerken van een partikelgrootteverdeling.

Veelgebruikte meetmethoden zijn onder meer directe beeldvorming met elektronendiscussie- of AFM-microscopie, en indirecte methoden zoals dynamische lichtdiffusie (DLS), laser-diffractometrie en zeefanalyse. DLS geeft snelheid van Brownse beweging omzetten in een partikelgrootteverdeling, meestal geschikt voor submicron-deeltjes. Laser-diffractie bestrijkt een breder bereik en vereist modellering (Fraunhofer of Mie). Zeven geeft vooral informatie over grotere deeltjes. Electronenmicroscopie biedt directe beeldvorming en kan nauwkeurige afmetingen leveren, maar is arbeidsintensief.

Een deeltjesgrootteverdeling beschrijft hoe grootte verdeeld is binnen een monster en wordt vaak weergegeven met percentielen zoals D10, D50 en D90. De polydispersiteit-index (PDI) geeft de breedte van de verdeling aan, met waarden tussen 0 en 1.

Toepassingen zijn talrijk: farmaceutische vormen, cosmetica, voedsel, materialen en katalyse, waarbij de grootte invloed heeft op oplosbaarheid, stabiliteit, bio­beschikbaarheid en mechanische eigenschappen. Factoren zoals aggregatie, dispersion, temperatuur en de gebruikte vloeistof beïnvloeden de gemeten grootte en de interpretatie ervan. Eenheden variëren van nanometer (nm) tot micrometer (μm); nanopartikels zijn doorgaans onder de 100 nm, terwijl grotere deeltjes de orde van micrometers kunnen bereiken.