apatieten

Apatieten is een groep fosfaatmineralen met de algemene formule Ca5(PO4)3X, waarbij X OH-, F- of Cl- kan zijn. De belangrijkste leden zijn fluorapatiet Ca5(PO4)3F, chlorapatiet Ca5(PO4)3Cl en hydroxylapatiet Ca5(PO4)3OH. De apatietfamilie vertoont vaak substities, waardoor varianten ontstaan zoals carbonate-apatiet.

Apatiet kristalliseert in het hexagonale stelsel en vormt meestal prismatische tot korrelige kristallen. De kleur varieert van kleurloos tot geelgroen, bruin of blauw, afhankelijk van verontreinigingen en chemische substituties. Het mineraal is doorgaans zacht en heeft een relatief hoge hardheid voor een fosfaat, waardoor het herkenbaar is in geologische monsters.

Voorkomen en vorming: apatiet is wijdverspreid in magmatische, metamorfische en sedimentaire gesteenten. Grote afzettingen leveren fosfaaterts die wereldwijd dienen als belangrijkste bron van fosfor voor meststoffen en agrarische toepassingen. Het mineraal komt ook voor in ontkoppelde of afzettingen rondom vulkanische en mariene omgevingen.

Biologische en technologische betekenis: Hydroxyapatiet is het belangrijkste minerale bestanddeel van botten en tanden bij gewervelde dieren; synthetische hydroxyapatiet wordt gebruikt in medische implantaten en botweefselvorming. De apatietgroep speelt ook een rol in geochemische fosfaatcycli en in materialenonderzoek.

Toepassingen en afwijkingen: Naast als fosfaatbron voor kunstmest wordt apatietvarianten in sommige gevallen als edelsteen gebruikt, vooral de blauw- en groenachtige kristallen, hoewel dit zeldzaam en afhankelijk van kwaliteit blijft.